Vandaag is de regulering van politieke reclame in de context van sociale media een uiterst relevant en belangrijk onderwerp om te bespreken. De wereld is de afgelopen tien jaar zo sterk veranderd. Onze manier, als samenleving, om informatie door te geven, te ontvangen en ermee om te gaan, is namelijk volledig veranderd. We kunnen vandaag dingen doen waarvan we gisteren niet hadden kunnen dromen, maar deze vooruitgang brengt ook een aantal nieuwe problemen met zich mee die we nog moeten oplossen.
Als het om politiek gaat, leven we nu in een wereld waar leiders van landen dagelijks tweeten over het buitenlands beleid of handelsovereenkomsten, terwijl de oppositie een microscoop in de hand heeft en klaar staat om hun nieuwste kritiek op de regering mee te delen aan hun miljoenen volgers. Met de enorme hoeveelheid dagelijks nieuws en commentaar wordt het discours veel troebeler en wordt het moeilijker om de waarheidsgetrouwheid van de informatie te verifiëren. Die verandering wordt ook weerspiegeld in de reclame van politieke organisaties, aangezien elke partij gebruikmaakt van deze nieuwe manieren, gebracht door de sociale media om niet alleen hun oude publiek te bereiken, maar ook nieuwe mensen te overtuigen.
Natuurlijk is reclame vaak gebaseerd op het overtuigen van de consument door de informatie op een bevooroordeelde manier te presenteren, maar de verkiezing van Trump, de Brexit en diverse andere extreme politieke gebeurtenissen hebben ons laten zien dat die manier van presenteren intens is toegenomen met de nieuwe grote macht en de vrijheid van bereik die sociale media met zich meebrengen. Het is nu gemakkelijker dan ooit om een situatie verkeerd voor te stellen via halve waarheden of zelfs regelrechte leugens. Dat legt een verantwoordelijkheid bij de eigenaars van sociale-mediaplatformen om het discours te reguleren, maar ook bij de gebruiker om zich correct te informeren. Maar hoe zit het met de verantwoordelijkheid van de politieke organisaties die deze berichten verspreiden?
Met de komst van sociale media is het bedrag dat politieke partijen uitgeven aan advertenties geëxplodeerd. In de meeste landen is het bestede bedrag het afgelopen decennium jaarlijks gestegen en in 2020 is het record bereikt. Aangezien het een invloed heeft op de kwaliteit en het bereik van de reclame, is het bestede bedrag van cruciaal belang voor de manier waarop die reclame wordt gepresenteerd en moet het zorgvuldig worden gereguleerd. Er moet een plafond komen voor de reclame-uitgaven van politieke partijen. Niet alle partijen hebben dezelfde lobbyisten of geldschieters en hebben dus verschillende financiële mogelijkheden. Zonder een algemeen plafond waar iedereen zich aan moet houden, zouden de partijen met de beste financiële situatie elke verkiezingscampagne domineren zonder de kleinere of nieuwere partijen de kans te geven hun stem te laten horen.
Sommigen zeggen dat politieke campagnes volledig door de overheid moeten worden gefinancierd en dat dit de corruptie van buitenaf aanzienlijk zal verminderen. Het is waar dat wanneer partijen zelf reclamegeld inzamelen, zij dit meestal ontvangen van grote particuliere organisaties en dat datt nooit zonder voorwaarden is. We kunnen dit duidelijk zien in de Verenigde Staten van Amerika; het niet hebben van een strikte limiet op donaties heeft geleid tot een extreme lobbycultuur waar multinationals zulke grote invloed hebben op politici dat ze hun carrière zouden verliezen als ze een idee promoten dat tegen de belangen van die bedrijven ingaat.
Maar aan de andere kant, als geld voor politieke campagnes wordt begroot en gereguleerd door de regering, geeft dit een duidelijk voordeel aan de partij die aan de macht is. Aangezien er over de begrotingen wordt beslist door de uitvoerende macht, die wordt vertegenwoordigd door ministers die door de partijhoofden worden benoemd, kan er snel een belangenconflict ontstaan. De partijen die aan de macht zijn, zouden bij het bepalen van de begroting voor de politieke campagnes partijdig moeten zijn ten opzichte van hun eigen partij, hun bondgenoten of hun tegenstanders.
Moeten campagnes door de overheid of door particulieren worden gefinancierd? Er zal een belangenconflict ontstaan, hoe we het ook proberen op te lossen, dus de beste oplossing zou ergens tussenin kunnen liggen; een maximum stellen aan hoeveel partijen uit particuliere bronnen mogen ontvangen, terwijl de uitgaven ook aan verschillende regels moeten voldoen.
Tegenwoordig maakt elke partij intensief gebruik van de nieuwe manier om een oud en nieuw publiek te bereiken, namelijk de sociale media. Alleen al vanuit technologisch en praktisch oogpunt is het een goede ontwikkeling; informatie is sneller en gemakkelijker toegankelijk dan ooit tevoren en is voor meer mensen dan ooit tevoren beschikbaar. Maar vanuit een sociaal en politiek standpunt zijn er veel problemen ontstaan door de manier waarop de informatie wordt gepresenteerd en de mechanismen en algoritmen die door platformen worden gebruikt. Een van de grootste problemen is het ‘echo chamber effect’; hoe meer mensen tijdens het scrollen stoppen en tijd besteden aan een bepaald type advertentie of artikel, hoe meer de algoritmes die de informatiestroom beheren, meer van hetzelfde type inhoud naar de gebruiker sturen. Al snel wordt de gebruiker overspoeld met informatie vanuit hetzelfde gezichtspunt en dezelfde ideologie. Dit creëert een echokamer waarin mensen alleen informatie zien en intact blijven met mensen die uitsluitend op één lijn zitten met hun eigen standpunten. Zonder communicatie met mensen die een tegengestelde mening hebben, is het gemakkelijk om vast te zitten in de echokamer met een zeer bevooroordeelde en onevenwichtige visie op de werkelijkheid. En dit soort echokamers kan uiteindelijk zeer schadelijke gevolgen hebben voor de echte wereld, zoals blijkt uit de bestorming van het Amerikaanse Capitool in januari 2021.
Volgens Anne Applebaum, de Amerikaanse journaliste en historica die met haar werk over desinformatie, propaganda en fake news een zeer belangrijke figuur op dit gebied is geworden, is het beste argument voor het reguleren van bepaalde aspecten van sociale media het volgende: de consumenten zijn zich er vaak niet van bewust hoe ingewikkeld en diepgaand verschillende sociaal-politieke kwesties kunnen zijn en zijn slechts in staat om de essentie af te leiden uit een zeer beperkte positie. De enorme asymmetrie aan informatie betekent dus dat mensen in een positie worden gebracht waarin zij informatie moeten analyseren en op basis daarvan beslissingen moeten nemen zonder dat zij daar diepgaand onderzoek naar hebben gedaan, waardoor zij wellicht niet in staat zijn optimale beslissingen te nemen op basis van die informatie.
Maar dat betekent niet dat sociale media goed of slecht zijn. Het is gewoon een instrument, een zeer krachtig instrument, maar niettemin een instrument. En zoals bij elk hulpmiddel moeten er regels zijn om het veilig en correct te gebruiken. Het is ook belangrijk om niet te veel naar de andere kant door te slaan en particuliere bedrijven te veel te reguleren. Het moet een kwestie van zorgvuldig evenwicht zijn. Een goed voorbeeld van deze evenwichtige aanpak was de samenwerking tussen techgiganten en verschillende overheden om verkeerde informatie tegen te gaan tijdens de coronacrisis van vorig jaar. Eigenaars van platforms plaatsten een waarschuwing bij video's en artikelen over de pandemie waarin stond dat de inhoud mogelijk niet-geverifieerde informatie bevatte en dat de laatste geverifieerde informatie over de crisis te vinden was op websites van de overheid.
Het volgen van politici op sociale media kan een goede bron van informatie zijn, maar je moet natuurlijk altijd goed opletten of die informatie wel waar is. Persoonlijk volg ik een aantal politici op sociale media omdat dat een directe en snelle manier is om op de hoogte te blijven en ik graag op de hoogte ben. Dat is vooral het geval voor mijn land, België, maar ik volg ook graag meer internationale figuren. Ik zorg er wel voor dat ik niet alleen politici volg met wie ik dezelfde ideeën deel en ik ben heel voorzichtig om objectief te blijven en informatie niet als absolute waarheid aan te nemen, zelfs niet als die strookt met mijn eigen mening.
Concluderend ben ik van mening dat er veel redenen zijn om enthousiast te zijn over onze recente technologische vooruitgang, maar dat wij deze niet als vanzelfsprekend mogen beschouwen en ons bewust moeten zijn van de tekortkomingen en problemen ervan. Vijftig jaar geleden zou het gebruik van een draadloze mobiele handterminal om in een oogwenk toegang te krijgen tot informatie van over de hele wereld en in elke taal, hebben geklonken als sciencefiction. Maar dat is nu realiteit en de vrijheid die het de mensen brengt, is werkelijk verbazingwekkend. Tegelijkertijd mogen we de valkuilen en gevaren die ermee gepaard gaan niet uit het oog verliezen. De invoering en het gebruik van krachtige nieuwe technologieën brengt heel wat verantwoordelijkheden met zich mee en er zorgvuldig mee leren omgaan is de enige manier om de potentiële schade die eruit kan voortvloeien, te vermijden. Zoals op elk ander gebied moet ook het politieke systeem zich op een verantwoordelijke manier aanpassen aan deze nieuwe technologie. Er moeten grenzen worden gesteld aan en waarborgen worden ingebouwd voor het politieke gebruik van de sociale media, zodat desinformatie en propaganda, die onze samenleving veel schade kunnen toebrengen, worden voorkomen.